Sloepenroutes en de BRTN-categorieën E en F

De meeste schepen die in Nederland worden verkocht, zijn sloepen. De sloepenmarkt is “hot” , niet alleen door Corona, en dat leidt tot de vraag hoe je de nieuw ontstane kansen benut.

Sloepen kunnen bijna overal varen, ook op routes die tot voor kort niet of alleen door kano’s werden gebruikt. Dammen, dijken en stuwen kunnen worden gepasseerd met een overtoom als een brug of grote duiker niet past of een sluis te duur is.  Het varen met sloepen is een principieel andere markt dan het varen met kajuitzeiljachten en motorboten. De ontwikkeling van de sloepenmarkt heeft te maken met verandering van het vaargedrag, van lange vakanties met de boot (toervaart) naar dagtochten. Het biedt kansen om oude vaarroutes en verbindingen te reactiveren of bij het ontwikkelen van projecten in te spelen op deze nieuwe vraag. Dat de waarde van een huis aanzienlijk stijgt als je er met een boot kunt komen is bekend. Ook de natuur, de waterkwaliteit en/of de waterhuishouding kan baat hebben bij een betere doorstroming of een nieuwe verbinding. De sector en de middenstand (bootverhuur, overnachtingsmogelijkheden, horeca, reparatie en onderhoud, etc.) spelen graag in op dit soort kansen. Dat projectontwikkelaars (en bewoners) mee investeren in een ontsluiting, in een sluis, een overtoom of brug zal telkens vaker voorkomen. Je moet de kansen wel zien, visie hebben, breder kijken. Er worden nog steeds te lage duikers en te lage bruggen aangelegd waarmee kansen verloren gaan of waardoor het herstellen van de fout meer kost dan nodig was geweest. Navolgend een samenvatting van onderwerpen die wij tegen komen bij de ontwikkeling van sloepenroutes.

   
Sloepenroutes in West-Friesland, meten is weten (2013 met Unihorn)

Het “toervaartnet” voor zeil- en motorjachten wordt behoorlijk beschermd via de BRTN (Basisvisie Recreatietoervaart Nederland) en vastgestelde normen voor doorvaarthoogte en diepgang. Voor de talloze kleinere vaarwegen en routes zijn geen normen vastgesteld. Op zich is dat wel begrijpelijk want met vastgestelde normen kan je de boel ook op slot zetten. Als er bijvoorbeeld een iets te lage (spoor)brug in een route zit of de diepgang is niet helemaal haalbaar, wat is er dan wel mogelijk? Hoe hoog en breed is de rest van de route en hoe diep? Welke boten kunnen er dan wel varen? Hoeveel kost het om de route voor die groep bevaarbaar te maken? Wie betaalt dat, de gemeente(n), het waterschap, de sector, een projectontwikkelaar? Hoeveel sloepen komen er dan, wat is het potentieel? Hoe vaak staat de brug dan open, wat zijn de gevolgen voor het verkeer? Heeft het realiseren van een verbinding positieve gevolgen voor de waterhuishouding en de waterkwaliteit, voor de grondwaarde of de WOZ, de leefbaarheid en/of de recreatiemogelijkheden? Stel dat de route een succes wordt en er komen behalve inwoners ook mensen van buiten het gebied. Wil je dat wel, kan je dat sturen? Hoeveel geld spenderen ze? Is er een B&B, Airbnb of hotel zodat ze kunnen overnachten en voldoet het horeca-aanbod? Kan dat allemaal in een Natura 2000-gebied, door een NNN-netwerk of een stiltegebied? Groeien er waterplanten, toch geen habitattype H3150? Wie is daar eigenlijk verantwoordelijk voor?

Om dit soort vragen te kunnen beantwoorden heeft Waterrecreatie Advies een overzicht gemaakt van soorten boten die belang hebben bij de vaarwegen in het achterland (classificatie BRTN: categorie CM en DM en kleinere boten, categorieën E, F en G). De provincie Fryslân had al lang geleden “normen” vastgesteld voor sloepenroutes. Dat leverde navolgende tabel.

Classificatie recreatieve vaarwegen uit PVVP Fryslân 2006, herzien in 2011, bewerkt door Waterrecreatie Advies. Obstakels toegestaan is bijvoorbeeld een kano-oversteekplaats.

Marges zitten in de doorvaarthoogte van bruggen. Om inzicht te krijgen in de sloepenmarkt is in 2019 en 2020 onderzoek gedaan naar het aanbod aan sloepen op de Nederlandse markt (niet gepubliceerd, onderzoek loopt nog). Die gegevens waren o.a. nodig voor de ontwikkeling van de Zelfbedieningsovertoom in Spakenburg, omdat de laagste bruggen in de Laakzone een hoogte hebben van 1,3 m. Hoeveel procent van het aanbod aan sloepen is lager dan 1,3 m? De gegevens van bijna 1.000 verschillende soorten “sloepen” die te koop zijn in Nederland zijn ingevoerd. Dat leverde navolgende grafiek.

De grafiek is van februari 2020. Van 522 verschillende soorten sloepen waren op dat moment lengte, breedte, diepgang, doorvaarthoogte en gewicht bekend. De meeste boten (aanbod) kunnen onder een brug van 1,50 m door. Deze groep wordt BRTN-categorie F genoemd, “kleine sloepen”.

   
Horregatbrug in Oud-Loosdrecht, doorvaarthoogte:         Leeuwarden, Potmargebrug, hoogte 1,08 m.
1,7 m, breedte max. 2,3 m.

Als zoals door de provincie Fryslân een knip wordt gelegd bij 1,5 m (BRTN-categorie F) en bij 2 of 2,5 m (BRTN-categorie E), dan blijkt dat BRTN-categorie F, de “kleine sloepen”, veruit de grootste groep is. Bij een route met bijvoorbeeld een doorvaarthoogte van 1,3 m mis je dus een deel van de markt, maar het grootste deel van het aanbod kan er nog onder door. Als je een nieuwe route voor kleine sloepen maakt, dan is 1,5 m een prima norm. Als dat niet haalbaar is, dan is een route nog niet kansloos. Een ketting is zo sterk als de zwakste schakel.

Foto: Laak Sloepverhuur